Ο Νίκος Κοτζιάς σπούδασε Οικονομικά και Νομικά σε Αθήνα και Δυτική Γερμανία. Μεταπτυχιακά σε Πολιτικές Επιστήμες, Κοινωνιολογία και Φιλοσοφία. Διδακτορικό στο Συνταγματικό Δίκαιο. Μεταδιδακτορικό στην Ευρωπαϊκή Ενοποίηση.

Από τα ηγετικά στελέχη του φοιτητικού αντιχουντικού κινήματος. Στέλεχος της ελληνικής αριστεράς. Πρόεδρος της Κίνησης Πράττω.

Εργάστηκε ως διπλωμάτης-εμπειρογνώμονας στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών (1992-2008). Μέλος του ελληνικού κοινοβουλίου (2015-9). Υπουργός Εξωτερικών (2015-8).

Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Ερεύνησε και δίδαξε στα Πανεπιστήμια Μακεδονία- Θεσσαλονίκης, Marburg-Γερμανίας, St Antony’s College-Oxford. Ερεύνησε στο Weatherhead center for International Relations του Harvard.

Έχει εκδώσει κείμενά του σε Ελληνικά, Αγγλικά και Γερμανικά που έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Είναι κάτοχος τριών επί τιμή διδακτορικών.  Δημοσίευσε 34 επιστημονικές μονογραφίες και μία συλλογή ποιημάτων. Επιμελήθηκε με προλόγους του 82 διεθνώς σημαντικά έργα. Έχει συγγράψει άνω των 400 επιστημονικών άρθρων.