Στο πρόδηλα εμφατικό κοινωνικό αίτημα για Δικαιοσύνη που διατυπώνεται τα τελευταία χρόνια και στο αίσθημα ανασφάλειας που έχει ενταθεί υπέρμετρα από τις πράξεις και τις παραλείψεις της ίδιας της κυβέρνησης, αναφέρθηκε ο Μιχάλης Καλογήρου, δικηγόρος, πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, ανοίγοντας τις εργασίες της ημερίδας του Ινστιτούτου Αλέξη Τσίπρα με θέμα «Κράτος Δικαίου, Δημοκρατία και Δικαιοσύνη».

Ο Μιχάλης Καλογήρου επεσήμανε ότι «το σημείο που βρισκόμαστε είναι οριακό. Το καταδεικνύουν τα πάνδημα ξεσπάσματα κινημάτων υπέρ της εφαρμογής των νόμων, υπέρ της ισονομίας. Κινήματα που ζητούν δηλαδή ό,τι ακριβώς συνιστά τη ραχοκοκκαλιά του κράτους δικαίου.  Και που εκκινούν και από το αίσθημα ανασφάλειας».

Παράλληλα, ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης και διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Αλέξη Τσίπρα, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου στο τι μπορεί να μετασχηματισθεί αυτό το καθολικό έλλειμα εμπιστοσύνης σημειώνοντας ότι «ο κίνδυνος είναι όλοι, όποιοι και αν είμαστε, να αποσύρουμε την εμπιστοσύνη μας, όχι μόνο από το κράτος, από τη Βουλή,  από τα κόμματα, από τη Δημόσια Διοίκηση, αλλά, και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο, από τη Δικαιοσύνη».

Ο Μιχάλης Καλογήρου έθεσε κρίσιμα ερωτήματα προς την κατεύθυνση αυτή σημειώνοντας μήπως «τελικά είναι στρατηγική πολιτική επιλογή αυτής της κυβέρνησης,  να χάσουμε την πίστη μας στη Δικαιοσύνη ως το τελευταίο καταφύγιό μας;», όπως και το «να χάσουμε συνολικά την εμπεδωμένη αντίληψη για το κράτος δικαίου ως πυλώνα της Δημοκρατίας;».

Ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης σημείωσε ότι μπροστά σε αυτό τον κίνδυνο η επιστημονική κοινότητα, οι φορείς, οι ενώσεις, η Αριστερά, ο προοδευτικός κόσμος, «οφείλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι, οξυδερκείς και αξιόπιστοι».

Αναλυτικά η ομιλία του Μιχάλη Καλογήρου

«Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι καλησπέρα,

Εκ μέρους του «Ινστιτούτου Αλέξη Τσίπρα για την ειρήνη, δικαιοσύνη, τη βιώσιμη ανάπτυξη» σας καλωσορίζω στη σημερινή ημερίδα με τίτλο: «Κράτος Δικαίου, Δημοκρατία και Δικαιοσύνη».

Θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά για την ευγενική αποδοχή της πρόσκλησής μας να συμμετάσχουν στην εκδήλωση όλες και όλους τους ομιλητές, δικαστικούς λειτουργούς, καθηγητές, συναδέλφους δικηγόρους, νομικούς και πολιτικούς επιστήμονες, καθώς και τους εκπροσώπους ευρωπαϊκών θεσμών.

Ευχαριστούμε την κα Έφη Κουτσοπούλου και τον κ. Παναγιώτη Στάθη   που θα συντονίσουν τη σημερινή εκδήλωση. Είναι βέβαιο ότι θα παρακολουθήσουμε μια ωραία και ζωηρή ανταλλαγή απόψεων.

Να ευχαριστήσουμε την κα Ελένη Κωστοπούλου, μητέρα του δολοφονημένου Ζακ,  τον κ. Θανάση Κουκάκη, θύμα των παράνομων παρακολουθήσεων, τον κ. Αλέξανδρο Γεωργούλη δικαστικό συμπαραστάτη θυμάτων στο Ναυάγιο της Πύλου  και τον κ. Βαγγέλη Βλάχο, αδερφό του Βάιου θύμα του εγκλήματος των Τεμπών.

Ο λόγος τους είναι ειλικρινής, ανιδιοτελής, πολύτιμος.  Δίνουν έναν αγώνα δικαιοσύνης.  Ζουν την αγωνία της δικαίωσης.  Για αυτό και η παρέμβασή τους δεν είναι μόνο προσωπική.

Στη θέση τους και με τη φωνή τους μπορούν να εκφραστούν και άλλοι που δίνουν τον ίδιο αγώνα, που βιώνον την ίδια αγωνία, άλλα πρόσωπα και υποθέσεις γνωστές, αλλά και πρόσωπα βουβά και άγνωστα.

Σχεδιάσαμε την εκδήλωση αυτή, πριν 2 μήνες. Είναι πράγματι επίκαιρη.  Επίκαιρη σίγουρα είναι και η έρευνα που θα παρουσιαστεί αμέσως μετά από τους κ.κ. Φαναρά και Μπαλαμπανίδη, τους οποίους ευχαριστούμε.  Λειτουργεί ως εισαγωγικός προβληματισμός στα δύο θέματα που θα συζητηθούν στη συνέχεια, την κρίση εμπιστοσύνης προς τη Δικαιοσύνη και το δημόσιο διάλογο ενόψει της ενδεχόμενης επόμενης Συνταγματικής Αναθεώρησης.

Ευχαριστούμε πολύ όλες και όλους εσάς που μας τιμάτε με τη σημερινή σας παρουσία, εδώ στο Ωδείο Αθηνών και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και από την ιστοσελίδα του Ινστιτούτου.

Κυρίες και κύριοι, επιτρέψτε μου μερικές σκέψεις.

Είναι πρόδηλα εμφατικό το κοινωνικό αίτημα για Δικαιοσύνη τα τελευταία χρόνια.  Και πρόδηλα παράδοξο ότι η διατύπωσή του απευθύνεται στους θεσμούς, στους θεσμούς που την ίδια στιγμή που τους επικαλούμαστε, φαίνεται να μην τους εμπιστευόμαστε.  Το σημείο που βρισκόμαστε είναι οριακό. Το καταδεικνύουν τα πάνδημα ξεσπάσματα κινημάτων υπέρ της εφαρμογής των νόμων, υπέρ της ισονομίας. Κινήματα που ζητούν δηλαδή ό,τι ακριβώς συνιστά τη ραχοκοκκαλιά του κράτους δικαίου.  Και που εκκινούν και από το αίσθημα ανασφάλειας.

Αίσθημα που έχει ενταθεί υπέρμετρα από τις πράξεις και τις παραλείψεις της ίδιας της Κυβέρνησης. Ανασφάλεια κοινωνική και προσωπική.  Ανασφάλεια για το κοινωνικό κράτος. Την υγεία και την παιδεία. Ανασφάλεια στην εργασία. Ανασφάλεια στο εισόδημα.  Ανασφάλεια που πηγάζει από τις ανισότητες.

Ανασφάλεια διάχυτη γιατί το κράτος, με τις υπηρεσίες και τις υποδομές του, έχει υποχωρήσει από παντού.

Ανασφάλεια γιατί το Επιτελικό κράτος, που είχε εξαγγελθεί ως ο αποτελεσματικός φρουρός της έννομης τάξης, καταπλακώθηκε από μια λέξη: συγκάλυψη.

Πόσο ανθεκτικό λοιπόν είναι το Κράτος Δικαίου απέναντι σε αυτή την διάγνωση ανασφάλειας, σε αυτή την καθολική σχεδόν υποτίμηση;

Ποιος είναι ο κίνδυνος; Ο κίνδυνος είναι να επενδύσουμε σε αυτό το ραγδαία επιδεινούμενο έλλειμα εμπιστοσύνης, του κάθε πολίτη, είτε εκπροσωπεί, είτε υπηρετεί, είτε υπόκειται στους θεσμούς.

Ο κίνδυνος είναι όλοι, όποιοι και αν είμαστε, να αποσύρουμε την εμπιστοσύνη μας, όχι μόνο από το κράτος, από τη Βουλή,  από τα κόμματα, από τη Δημόσια Διοίκηση, αλλά, και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο, από τη Δικαιοσύνη.

Να πούμε στην ουσία δηλαδή ότι αυτοί που έχουν ταχθεί για να φυλάνε την τήρηση των κανόνων, δεν τους τηρούν και έτσι να χάσουμε το νόημα των κανόνων.

Μήπως τελικά είναι στρατηγική πολιτική επιλογή αυτής της Κυβέρνησης,  να χάσουμε την πίστη μας στη Δικαιοσύνη ως το τελευταίο καταφύγιό μας;

Να χάσουμε συνολικά την εμπεδωμένη αντίληψη για το κράτος δικαίου ως πυλώνα της Δημοκρατίας;

Σε τι άραγε μπορεί να μετασχηματισθεί αυτό το καθολικό έλλειμα εμπιστοσύνης;

Μήπως τελικά  η  επιθετική αποδόμηση του κράτους δικαίου στα μάτια των πολιτών μπορεί να μετασχηματισθεί σε επιλογή της εξουσίας για να συμμεριστούμε ή να ανεχτούμε ένα νέο, όποιο νέο, συγκυριακό, χρήσιμο και εξυπηρετικό κράτος Δικαίου;

Ας κοιτάξουμε προς την άλλη άκρη του Ατλαντικού και ας κοιτάξουμε προς τα ακροδεξιά μας, στην Ευρώπη και στη χώρα μας και ας προβληματιστούμε.

Κυρίες και κύριοι,

Απέναντι σε αυτόν τον κίνδυνο οφείλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι, οξυδερκείς και αξιόπιστοι. Η επιστημονική κοινότητα, οι φορείς, οι ενώσεις, η Αριστερά, ο προοδευτικός κόσμος.

Οφείλουμε να ακούσουμε το λαό χωρίς να τον αντιμετωπίσουμε ως όχλο. Να μη λησμονούμε να προφέρουμε το όνομά του, σε αυτό το όνομα εξάλλου εκδίδονται και οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης.

Να απευθυνόμαστε με δημοκρατική ωριμότητα, χωρίς να ξεχνάμε ότι μέσα από την κίνηση των ανθρώπων, από τις διεργασίες τους και τη ζωή τους γεννιέται το νέο και κάθε αλλαγή.

Να υπενθυμίζουμε το δημοκρατικό κεκτημένο ότι η κριτική που ασκείται με κριτήρια την ισονομία και τη δικαιότητα, σε αποφάσεις της Δικαιοσύνης, ή σε πρόσωπα,  δεν σημαίνει και συνολική αμφισβήτησή της ως θεσμού.

Ισότητα στην εφαρμογή του νόμου της πολιτείας αναζητούν, και θα αναζητούν οι πολίτες και το κράτος δικαίου είχε, και θα συνεχίσει να έχει, αδιάρρηκτη σχέση με τους δημοκρατικούς αγώνες.

Οφείλουμε να αναδεικνύουμε  την αξία που έχουν αυτές οι έννοιες για τους ανθρώπους που βρίσκονται σήμερα στο δρόμο, ζητώντας οξυγόνο και για τις νέες και τους νέους, που μιλάνε και θέλουν να ακουστούν χωρίς την κατάκριση ότι δεν είναι γνώστες ή την επιδίωξη κάποιων ή την καχυποψία κάποιων άλλων, της λεγόμενης εργαλειοποίησης τους.

Να μιλήσουμε για τις προσδοκίες του λαού σε σχέση με θεσμούς που δίνουν υπόσταση στη διαφάνεια, στη λογοδοσία και εν γένει στο κράτος δικαίου: όπως είναι ο δικαστής, ως ανεξάρτητος κριτής, χωρίς ελιτισμό, μέσα στην κοινωνία. Μακριά από τη βούληση της ηγεσίας, χωρίς να χαϊδεύει τα ανθρωποφαγικά ένστικτα ενός κακώς εννοούμενου κοινού περί δικαίου αισθήματος. Και χωρίς από την άλλη, να απαξιώνεται, ακόμα και να καταδιώκεται όταν δεν κάνει αυτά ακριβώς τα δύο.

Να μιλήσουμε για τον δικηγόρο, όχι ως διεκπεραιωτή, αναγκαίο κακό, πολυτέλεια ή τηλεοπτικό προβοκάτορα, αλλά για αυτό που είναι και πρέπει: ο ουσιαστικός και δικονομικός εγγυητής του πολίτη στην έννομη τάξη, ο συλλειτουργός της δικαιοσύνης.

Να αναγνωρίσουμε το έργο και να απαιτούμε τη θωράκιση των ανεξαρτήτων αρχών. Το αυτονόητο δηλαδή, τα θεσμικά αντίβαρα.

Να εργαστούμε, για τη βελτίωση της καθημερινότητας, για τις υποδομές που χάνουν το στοίχημα του Ταμείου Ανάκαμψης και τα νέα ψηφιακά δεδομένα της τεχνητής νοημοσύνης.

Τους νέες και τους νέους δικηγόρους, τη σχολή δικαστών, την ενίσχυση  όσων εργάζονται και στο χώρο της Δικαιοσύνης.  Είναι και όλα αυτά όροι ενίσχυσης της εμπιστοσύνης.

Να εξηγήσουμε το περιεχόμενο και την κοινωνική αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων, πολλώ δε μάλλον μιας επόμενης συνταγματικής αναθεώρησης, με νηφαλιότητα και συνέπεια, παρά τις όποιες δογματικές θεωρητικές διαφωνίες, χρήσιμες πάντα στο διάλογο, ειδικά στα ζητήματα αυτά που αφορούν στην ενίσχυση του Κράτους Δικαίου.

Φίλες και φίλοι,

Επιλέξαμε στον τίτλο του Ινστιτούτου τη φράση «διαμορφώνοντας το κοινό μας μέλλον». Υπερασπιζόμαστε το μέλλον, συμμετέχουμε στο διάλογο και στους αγώνες στο σήμερα, αγώνες πολιτικούς, δημοκρατικούς, με θέσεις και προτάσεις, είναι η δική μας συμβολή στο αναγκαίο μέτωπο διεξόδου από την θεσμική κρίση που βιώνουμε.

Είναι ζήτημα δημοκρατίας. Μα πάνω από όλα σήμερα είναι ζήτημα ανθρωπιάς.

Σας ευχαριστώ».