Κος ΦΑΝΑΡΑΣ:
Καλησπέρα σας και από εμάς, εγώ είμαι ο Στράτος Φαναράς με τον συνάδελφό μου και συνεργάτη Γιάννη Μπαλαμπανίδη από την Metron Analysis. Να ευχαριστήσουμε πάρα πολύ για την τιμητική πρόσκληση να τρέξουμε μία έρευνα σχετικά με το μείζον ζήτημα της ακρίβειας.
Να πούμε ότι αυτή η έρευνα έγινε σε μία περίοδο που η δημόσια ατζέντα ήτανε γύρω από τα θέματα του πολιτικού συστήματος και ιδιαίτερα της κεντροαριστεράς και τις εξελίξεις σε αυτό το χώρο που συνεχίζουν να τρέχουν.
Η κοινωνική ατζέντα όμως, η οποία δεν είναι η ατζέντα της δημόσιας σφαίρας αλλά η ατζέντα των ανθρώπων στην καθημερινή τους ζωή, ήταν, συνεχίζει να είναι και φαίνεται θα είναι για καιρό όπως θα δούμε και από την έρευνα το θέμα της ακρίβειας που πολύ σωστά τοποθετήθηκε προηγουμένως από τον κύριο Ιωαννίδη.
Έχουμε λοιπόν μία πανελλαδική έρευνα η οποία θέλει να εντοπίσει πλευρές πιο συγκεκριμένες, να μπούμε λίγο σε περισσότερο βάθος σχετικά με τις αντιλήψεις και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στην καθημερινότητά τους, και αυτό θα κάνουμε, θα δώσω το λόγο στον Γιάννη τον Μπαλαμπανίδη για να μας παρουσιάσει μία σύντομη και σφαιρική εικόνα των ευρημάτων.
Κος ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΙΔΗΣ:
Καλησπέρα και από εμένα, να ευχαριστήσω και εγώ με την σειρά μου για την πρόσκληση και την ευκαιρία να δούμε αυτό το θέατρο και απ’ αυτή τη θέση. Είναι πιο εντυπωσιακό πιστέψτε με.
Μπαίνω πολύ σύντομα στην ταυτότητα της έρευνας. Η έρευνα έγινε το διάστημα 10 έως 16 Οκτωβρίου, πολύ πρόσφατα δηλαδή, πανελλαδική έρευνα σε συνεργασία με την Choose σε ένα δείγμα 1007 ατόμων, εκ των οποίων 17 ετών και άνω, εκ των οποίων 502 τηλεφωνικά και 503 online.
Αφορά όπως είπε και ο Στράτος Φαναράς την ακρίβεια και το κόστος ζωής στην Ελλάδα, ένα θέμα που έχει αποκτήσει δομικό χαρακτήρα στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια και πράγματι το βρίσκουμε στις πρώτες θέσεις των ζητημάτων που απασχολούν τους πολίτες.
Άπτεται πολλαπλών πτυχών της οικονομικής ζωής, αφορά διαστάσεις πολύ οικείες σε όλους και όλες μας, που έχουν να κάνουν με την ακρίβεια και το κόστος ζωής βασικά αγαθά, ενέργεια, στέγαση, υγεία, παιδεία, αναψυχή και έχει μία έντονη διάσταση χρόνου όπως θα προσπαθήσουμε να δείξουμε και στη συνέχεια, από την μία στην καθημερινή μας ζωή και από την άλλη όσον αφορά πάγιες και τακτικές δαπάνες που ο καθένας και η καθεμία μας έχει.
Και έχει βέβαια επιδράσεις και πολιτικές και κοινωνικές και ευρύτερες. Να ξεκινήσουμε από την εικόνα του γενικού κλίματος στη χώρα για να δούμε σε ποιο πλαίσιο κινούμαστε και κινούνται αυτά που θα δούμε συγκεκριμένα, παρατηρούμε ότι όσον αφορά αυτή τη γενική ερώτηση προθέρμανσης που λέμε, προς τα ποια κατεύθυνση η χώρα προς την σωστή ή προς την λάθος, βλέπουμε ότι 3 στους 4, 75% θεωρούν ότι η χώρα πηγαίνει προς την λάθος κατεύθυνση και μάλιστα είχε ένα ενδιαφέρον για αυτό το δείχνουμε και εδώ, ότι αυτή η τάση μέσα στο χρόνο από τον Γενάρη του 2024 μέχρι τώρα που έχουμε Οκτώβριο έχει ενισχυθεί από το 60% αυτή η απαισιόδοξη στάση έχει φτάσει στο 75 αυτή τη στιγμή.
Και ειδικότερα αν δούμε τον ορίζοντα των οικονομικών προσδοκιών, αυτό που λέμε εδώ πέρα, μέσα σε αυτό το κλίμα εντεινόμενης απαισιοδοξίας, αυτός ο ορίζοντας στενεύει. Δύο στους τρεις, 67% εκτιμούν ότι οι καταναλωτικές τους δυνατότητες έχουν χειροτερέψει αν τις σκεφτούν ως έχουν αυτή την εποχή τον τελευταίο καιρό.
Και μάλιστα εδώ πέρα το διάγραμμα που βλέπετε δεξιά δείχνει και την συσχέτιση αυτής της αίσθησης με την υποκειμενική μας, κοινωνική ένταξη, με το πού θεωρούμε ότι βρισκόμαστε στη σκάλα ας πούμε των κοινωνικών τάξεων. Αγροτική τάξη, εργατική τάξη, μικρομεσαίοι έχουν πιο έντονο αυτό το αίσθημα ότι οι καταναλωτικές μας δυνατότητες έχουνε χειροτερέψει όσο πηγαίνουμε προς την ανώτερη τάξη, αυτό λύνεται παρόλο που και ακόμα και στην ανώτερη τάξη παραμένει πλειοψηφικό σχετικά το αίσθημα ότι οι καταναλωτικές,
Κος ΦΑΝΑΡΑΣ:
Άρα λοιπόν εδώ, αν μου επιτρέπεις Γιάννη
Κος ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΙΔΗΣ:
Ναι βέβαια.
Κος ΦΑΝΑΡΑΣ:
Δεν έχουμε μία αντίληψη που διαμορφώνεται με βάση την ιδεολογικοπολιτική τοποθέτηση των ανθρώπων, αλλά με βάση την κοινωνική τους θέση και είναι σαφές αυτό.
Κος ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΙΔΗΣ:
Και πάμε τώρα να δούμε αυτό που αναφέραμε πριν την διάσταση του χρόνου, προσπαθήσαμε να κάνουμε αυτή τη διάκριση ανάμεσα σε καθημερινές δαπάνες, μηνιαίους λογαριασμούς για να δούμε τι είναι αυτό που μας δυσκολεύει, μας επιβαρύνει ψυχολογικά, μας αγχώνει, όσον αφορά δαπάνες που είναι είτε καθημερινές είτε δεν έχουνε μία κανονικότητα, μία τακτικότητα που μπορεί να συμβαίνουν κάποιες φορές την εβδομάδα, τον μήνα ή κάθε μέρα ή όποτε χρειαστεί και σε δαπάνες που είναι πάγιες, είναι οι μηνιαίοι λογαριασμοί, φως, νερό τηλέφωνο που λέμε και θα το δούμε και στην συνέχεια.
Εδώ πέρα φαίνεται ότι για τους περισσότερους και τις περισσότερες, 57%, οι καθημερινές δαπάνες είναι αυτό που βαραίνει περισσότερο σε σχέση με τις τακτικές και μηνιαίες. Και μάλιστα, έχει ένα ενδιαφέρον ότι και εδώ βλέπετε ότι στους φοιτητές ας πούμε οι καθημερινές δαπάνες είναι κάτι πιο βαρύ ενώ στους συνταξιούχους η ψαλίδα μειώνεται, και αυτό ισχύει και για τις μικρότερες και τις μεγαλύτερες ηλικίες καθότι οι μεγαλύτερες ηλικίες αποκτούν και τα βάρη ενός νοικοκυριού ας το πούμε οπότε εκεί αρχίζει και βαραίνει περισσότερο και οι τακτικοί λογαριασμού που παίρνει κανείς κάθε μήνα και πρέπει να τους πληρώσει.
Δαπάνες καθημερινότητας λοιπόν πρώτα, αφού αυτές βαραίνουν περισσότερο, αυτό που βλέπουμε εδώ, σ’ αυτό το διάγραμμα είναι πόσο μας δυσκολεύει η κάθε μία απ’ αυτές τις κατηγορίες δαπανών που δοκιμάσαμε. Τι παρατηρούμε;
Ότι αυτές οι δαπάνες που μας δυσκολεύουν περισσότερο, το σούπερ μάρκετ 77% λένε με δυσκολεύει πολύ και πάρα πολύ. Οι μετακινήσεις, βενζίνες, διόδια, εισιτήρια. 64% με δυσκολεύει πολύ και πάρα πολύ. Τα ιατρικά έξοδα που επίσης είναι μία είτε καθημερινή είτε δαπάνη που δεν έχει μία τακτικότητα.
Αυτές οι 3 λοιπόν από 60% και πάνω μας δυσκολεύουν πολύ και πάρα πολύ, άρα μπορεί κανείς να υποθέσει ότι είναι και περισσότερο ανελαστικές δαπάνες πιο δύσκολο να τις περιορίσει κανείς, οι δαπάνες που έχουν να κάνουν με τη διασκέδαση, την αναψυχή, το να γραφτώ σε μία πλατφόρμα για 1, 2 μήνες ή να κατεβάσω μία ταινία ή ένα τραγούδι on demand, είναι δαπάνες που μας δυσκολεύουν εύλογα περισσότερο γιατί είναι και δαπάνες περισσότερο ας το πούμε πολυτελείας παρόλο που δεν θα έπρεπε να είναι.
Τώρα από την άλλη όσον αφορά τις τακτικές μηνιαίες δαπάνες. Τα πάγια που λέμε. Εδώ σ’ αυτή την πρώτη, θα σας δείξουμε δυο κάρτες. Σε αυτή την πρώτη κάρτα φαίνεται και πόσο μας απασχολούν και πόσους αφορά η κάθε μία. Δηλαδή οι πρώτες τρεις, ο λογαριασμός για το ρεύμα, για το τηλέφωνο, για το νερό, φως, νερό, τηλέφωνο που λέγαμε πιο πριν, είναι δαπάνες που μας αφορούν οριζόντια όλους.
Στις υπόλοιπες βλέπετε και αυτή την γκρι μπάρα που δείχνει πόσους δεν αφορά γιατί δεν έχουν όλοι στεγαστικό δάνειο, δεν έχουν όλοι παιδιά για να έχουν δαπάνες για φροντιστήρια και ιδιωτικά σχολεία, δεν ζουν όλοι στο ενοίκιο. Το ηλεκτρικό ρεύμα πάντως ο λογαριασμός για το ρεύμα είναι νο.1 ως δαπάνη τέτοια πάγια τακτική που μας ανησυχεί και μας επιβαρύνει.
Αν δούμε τώρα μόνο αυτούς μόνο τον πληθυσμό που δηλώνει ότι ναι, με αφορά η κάθε κατηγορία δαπάνης, εδώ η κατάταξη διαφοροποιείται, δηλαδή από το φως, νερό, τηλέφωνο μας μένει το φως στην 1η θέση, το ηλεκτρικό ρεύμα που φαίνεται ότι είναι παγιωμένο ως μία κατηγορία δαπάνης που μας απασχολεί πολύ, 72% λένε με δυσκολεύει πολύ και πάρα πολύ.
Το κινητό τηλέφωνο πιο χαμηλά, το νερό στο τέλος, αυτές όμως που είναι στις 3 – 4 πρώτες θέσεις από 60% και πάνω πολύ και πάρα πολύ μας δυσκολεύουν, είναι το ηλεκτρικό ρεύμα, είναι οι δαπάνες ιδιωτικές για την παιδεία εκπαίδευση των παιδιών και οι δαπάνες που αφορούν τη στέγαση είτε είναι ενοίκιο είτε είναι αποπληρωμή στεγαστικού δανείου.
Άρα αυτές οι 3 διαστάσεις φαίνεται στην πάγια τουλάχιστον διάσταση της ζωής μας να είναι οι πιο επιβαρυντικές για τους πολίτες.
Τώρα στο άμεσο μέλλον, εντάξει μας επιβαρύνουν περισσότερο, λιγότερο κάποιες δαπάνες. Στο μέλλον και σε αυτό το περιβάλλον που είπαμε όπου βλέπουμε τις καταναλωτικές μας δυνατότητες να χειροτερεύουν.
Ποιες δαπάνες σκεφτόμαστε να περιορίσουμε ή έστω να κρατήσουμε στα ίδια επίπεδα; Γιατί αυτό που βλέπετε το κόκκινο να τις αυξήσω, είναι πάρα πολύ μικρό σε κάθε κατηγορία δαπάνης και είναι εύλογο.
Εδώ λοιπόν προκύπτει μία ενδιαφέρουσα νομίζω διαφοροποίηση ανάμεσα στις δαπάνες τις οποίες περισσότεροι λένε ότι προτίθεμαι να τις περιορίσω παρά να τις διατηρήσω στα ίδια επίπεδα, που είναι οι πρώτες που βλέπετε, ένδυση, υπόδηση, σούπερ μάρκετ, κόστος θέρμανσης ψύξης, διασκέδαση και διακοπές, είναι δαπάνες δηλαδή τις οποίες υπολογίζω στο άμεσο μέλλον ότι θα μπορούσα και να τις περιορίσω παρά να τις διατηρήσω στο ίδιο επίπεδο.
Από εκεί και πέρα, στις μετακινήσεις αυτό ισορροπεί και από εκεί και πέρα υγεία, παιδεία και ενοίκιο, είναι δαπάνες οι οποίες περισσότεροι λένε ότι πρέπει να τις διατηρήσω ή προτίθεμαι, σκοπεύω, θα προσπαθήσω να τις διατηρήσω στα ίδια επίπεδα γιατί είναι πιο δύσκολες, πιο ανελαστικές πιο απαραίτητες δαπάνες παρά να τις περιορίσω.
Άρα εδώ προκύπτει μία προτεραιοποίηση των δαπανών για τον καθένα και την κάθε μία για το άμεσο μέλλον.
Σε αυτό το κλίμα τώρα, τι δηλώνουν οι περισσότεροι overall; Βγαίνει ο μήνας; Δεν βγαίνει; Αυτό που λέγαμε πριν την χρονική διάσταση.
Εδώ φαίνεται ότι 15% βάζουν κάποια λεφτά στην άκρη στο τέλος του μήνα, 44 δηλώνουν ότι τα φέρνουν βόλτα ίσα ίσα και υπάρχει ένα 40% που μοιάζει πάρα πολύ με αυτό το εύρημα που παρουσίασε ο Γιώργος Ιωαννίδης στην προηγούμενη έρευνα που είναι τα νοικοκυριά τα οποία δηλώνουν ότι τα λεφτά τελειώνουν πριν το τέλος του μήνα.
Άρα τα εισοδήματά μας είναι λιγότερα από τις δαπάνες και έχει πολύ ενδιαφέρον ότι 2 έρευνες συγκλίνουν σε ένα ίδιο παραπλήσιο εύρημα.
Και ένα τελευταίο, μία τελευταία ενότητα γιατί η σημερινή ημερίδα είναι και Policy oriented που λέμε, αφορά το τι πρέπει να γίνει, τι μπορεί να γίνει στο επίπεδο και της δημόσιας πολιτικής και των φορέων δημόσιας πολιτικής, έχουμε 3 ενδιαφέροντα ερωτήματα.
Το πρώτο είναι, ποιος πιστεύετε ότι θα μπορούσε να κάνει κάτι ουσιαστικό για την μείωση του πληθωρισμού. Εδώ τι βλέπουμε; Ότι στην 1η θέση οι πολίτες απαντούν η κυβέρνηση, και στην 2η, συμπληρωματικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση. 76% και στη 2η θέση 64% η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτό θα μπορούσε κανείς να το ερμηνεύσει ως ένδειξη ότι το πρόβλημα πλέον δεν θεωρείται εισαγόμενο αλλά εγγενές και δομικό άρα πρωτίστως θα πρέπει να αντιμετωπισθεί και μπορεί να αντιμετωπισθεί σε εθνικό επίπεδο.
Ακολουθούν επιχειρήσεις, οι οποίες ναι θα μπορούσαν να ρίξουν τις τιμές ας πουμε και στην τελευταία θέση, εμείς οι καταναλωτές όπου θα μπορούσε κανείς να σκεφθεί κιόλας ότι υπάρχουν και μικρές προσδοκίες από ένα αυτό που λέγαμε κάποτε, οργανωμένο καταναλωτικό κίνημα που θα μπορούσε να παρέμβει.
Σε συνέχεια αυτής της ερωτήσεις, έχουμε αυτή τη διλημματικού τύπου ερώτηση, και πώς θα γίνει αυτό; Θα γίνει, πώς θα μπορούσαν να μειωθούν οι τιμές των αγαθών; Θα μπορούσαν να μειωθούν με μεγαλύτερη κρατική παρέμβασή ή να αφήσουμε την αγορά να αυτορυθμιστεί;
Εδώ πέρα η απάντηση είναι σαφέστατη 82% πιστεύουν το 1ο, χρειάζεται μία ισχυρή, δημόσια, κρατική παρέμβαση και μάλιστα αυτό ανεξάρτητα από τα δημογραφικά στοιχεία των ερωτώμενων.
Βλέπετε εδώ ότι ακόμα και στον άξονα πολιτικής αυτοτοποθέτησης αριστερά δεξιά, ελαφρώς μειώνεται η ψαλίδα στους κεντροδεξιούς σε όσους αυτοτοποθετούνται στην κεντροδεξιά αλλά ακόμα κι εκεί, 3 στους 4 τάσσονται με την ισχυρή κρατική παρέμβαση για να λύσουμε αυτό το πρόβλημα.
Και τέλος, έχοντας πει όλα αυτά και έχοντας διερευνήσει αυτές τις διαστάσεις, ρωτήσαμε και όσον αφορά το άμεσο μέλλον, αν πιστεύετε ότι θα μειωθεί, θα αντιμετωπισθεί ο πληθωρισμός ή πώς θα είναι η πορεία του.
Μέχρι να γίνουν όλα αυτά που ενδεχομένως οι πολίτες θεωρούν ότι θα έπρεπε ή θα μπορούσανε να γίνουν, οι προσδοκίες δεν είναι θετικές και μας επαναφέρουν στην αρχική ερώτηση περί αισιοδοξίας ή απαισιοδοξίας γιατί εδώ τι βλέπουμε; 63% θεωρούν ότι ο πληθωρισμός θα ανέβει κι άλλο το επόμενο διάστημα και μάλιστα και αυτό πάλι με μία μικρή μείωση της ψαλίδας ας πούμε στους κεντροδεξιούς και λιγότερο στους δεξιούς πολίτες, που αυτοτοποθετούνται έτσι στο πολιτικό φάσμα, πάλι είναι μία σχετικά οριζόντια αντίληψη των πολιτών.
Άρα για να συνοψίσουμε, φαίνεται ότι το ζήτημα της ακρίβειας είναι κομβικό. Επηρεάζει τον ορίζοντα των προσδοκιών μας, σε μία συγκυρία δύσκολη και για το πολιτικό σύστημα και για την ελληνική οικονομία, και ως προς το δια ταύτα το πολιτικό σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής φαίνεται να επικρατεί η αντίληψη ότι θα πρέπει το ζήτημα αφού είναι εγγενές και δομικό να αντιμετωπισθεί με εγγενώς και δομικά με τα εργαλεία που θα μπορούσαμε να διαθέτουμε ως χώρα και δη μέσα από μία ισχυρή δημόσια παρέμβαση στην αγορά, παρά να αφήσουμε τους μηχανισμούς της αγοράς να αυτορυθμιστούν.
Νομίζω αυτά, ελπίζω να μην ξεπεράσαμε πολύ το χρόνο. Σας ευχαριστούμε πολύ για την προσοχή σας.
Κα ΤΣΑΜΟΥΡΗ:
Σας ευχαριστούμε.