Τάκης Κορκολής: Οι αγορές στην Ελλάδα είναι ολιγοπωλιακές και το κράτος αδύναμο να τις ελέγξει
Τάκης Κορκολής: Οι αγορές στην Ελλάδα είναι ολιγοπωλιακές και το κράτος αδύναμο να τις ελέγξει

Στη σωρευτική πίεση που ασκούν στα νοικοκυριά τόσο η έκρηξη της ακρίβειας που χτυπάει  όλες τις βασικές ανάγκες των οικογενειών – από τη στέγη και την ενέργεια μέχρι την αγορά τροφίμων, τις τράπεζες και τις μεταφορές – όσο και η υποχώρηση του κοινωνικού κράτους κατά την τελευταία πενταετία, αναφέρθηκε ο Τάκης Κορκολής  διευθυντής του Ινστιτούτου ΕΝΑ, κατά την παρέμβασή του στην εκδήλωση του Ινστιτούτου Αλέξη Τσίπρα με θέμα «Αντιμετώπιση της ακρίβειας, οι προκλήσεις και οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας».

Ο διευθυντής του Ινστιτούτου ΕΝΑ σημείωσε παράλληλα ότι αυτή η σωρευτική πίεση που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά ενισχύεται ακόμα περαιτέρω από το γεγονός μιας νέας διάστασης ανάποδης αναδιανομής σε βάρος των μισθωτών και υπέρ ελεύθερων επαγγελματιών και μεγάλων επιχειρήσεων και επεσήμανε ότι «δεν μπορεί να συζητάμε χωρίς αναδιανομή για την ενίσχυση των μισθών».

Αναφερόμενος ο κ. Κορκολής στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουν οι αγορές στην Ελλάδα, επεσήμανε πως είναι «ρηχές», συγκεντρώνονται σε λίγους και τείνουν προς ολιγοπωλιακές πρακτικές.

Το πρόβλημα εντείνεται και από το γεγονός ότι «το κράτος είναι αδύναμο να ελέγξει αποτελεσματικά αυτές τις ολιγοπωλιακές πρακτικές, δηλαδή δεν έχει τα εφόδια ή δεν δίνεται προσοχή από την κυβέρνηση στο κράτος να βελτιώσει την ικανότητα να το κάνει, που δεν είναι εύκολο αντικειμενικά αλλά πρέπει να μπορεί να την βελτιώσει αυτή την ικανότητα».

Ο διευθυντής του Ινστιτούτου ΕΝΑ επεσήμανε ότι στη χώρα μας  έχουμε ελλείμματα και σε σχέση με δομές ή κουλτούρα παραγωγής συλλογικών υποκειμένων και έχει ως παράδειγμα το γεγονός ότι δεν  υπάρχουν στεγαστικοί συνεταιρισμοί που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο άρα η Ελλάδα έχει έλλειμμα από θεσμούς οι οποίοι θα λειτουργούσαν ως αντίβαρο σε αυτές τις τάσεις.

«Αδύναμο κράτος. Αδύναμους λοιπούς θεσμούς. Ολιγοπωλιακές αγορές, αυτό το πράγμα είναι κατόρθωμά μας να το πω έτσι απλά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τάκης Κορκολής.

 

Ο Τάκης Κορκολής επεσήμανε κατά την παρέμβασή του ως κομβικό σημείο που συνδέεται τόσο με την στεγαστική όσο και με την ενεργειακή κρίση το παραγωγικό μοντέλο, το οποίο είναι στρεβλό και απαιτείται να αλλάξουν δομές και νοοτροπίες προκειμένου να οικοδομηθεί ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο.

 

Αναλυτικά η παρέμβαση του Τάκη Κορκολή

Κα ΤΣΑΜΟΥΡΗ: 

Κορκολή, ερχόμαστε σε εσάς για να σας ρωτήσουμε το εξής. Θέλουμε να μας πείτε πώς αξιολογείτε την πίεση που ασκείται στα νοικοκυριά από την ακρίβεια και από τις τιμές στη στέγη και στην ηλεκτρική ενέργεια, θέλω να πω αν έχετε εικόνα και σε ποσοτικό επίπεδο και σε ποιοτικό δηλαδή, τι μέρος της κοινωνίας αφορά και πόσο.

Κος ΚΟΡΚΟΛΗΣ:

Κατ’ αρχήν και εγώ να ευχαριστήσω για την πρόσκληση. Νομίζω στα όσα χρήσιμα ακούστηκαν στην μελέτη του ΚΕΠΕ για το πως λειτουργεί η ακρίβεια και πως επηρεάζει τα χαμηλότερα εισοδήματα, έχω να κάνω 2 προσθήκες, 2 επισημάνσεις παραπάνω.

Η 1η επισήμανση είναι ότι δεδομένου ότι η ακρίβεια στην ουσία χτυπάει σχεδόν όλες τις βασικές ανάγκες των οικογενειών, στέγη, ενέργεια, τράπεζες, μεταφορές, και λοιπά και λοιπά, τρόφιμα προφανώς και καταναλωτικά προϊόντα, εδώ έχουμε στην περίπτωση την δικιά μας έχουμε και την σωρευτική δράση από την  υποχώρηση του κοινωνικού κράτους.

Που τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι επειδή ακριβώς στην Ελλάδα τα νοικοκυριά αναγκάζονται να χαλάσουν περισσότερα χρήματα για να έχουν πρόσβαση στην υγεία και στην παιδεία, λέω τους 2 βασικούς πυλώνες του κοινωνικού κράτους, αυτή η πίεση δρα σωρευτικά.

Με βάση μία έρευνα, μία μελέτη που κάναμε στο Ινστιτούτο ΕΝΑ που δημοσιεύτηκε, μπορείτε να την βρείτε στο site από το χαμηλότερο 20% το εισοδηματικό, το φτωχότερο 20% των Ελλήνων το 18,7% δεν έχει πρόσβαση όσο χρειάζεται σε υπηρεσίες υγείας. Γιατί δεν έχει πρόσβαση γιατί δεν καλύπτει τις ανάγκες του το δημόσιο σύστημα και επειδή χρειάζεται να τις πληρώσει. Είναι δεκαπλάσιο δε το ποσοστό αυτό από αντίστοιχο μέσο όρο στην ΕΕ.

Στην παιδεία αντίστοιχα έχουμε ένα άλλο στοιχείο, ένας κίνδυνος δηλαδή ο οποίος πρέπει κάποια στιγμή να ποσοτικοποιηθεί, δεσμευόμαστε να δούμε και μελλοντικά πως μπορεί αυτό να γίνει, ακριβώς επειδή και εκεί χρειάζεται να χαλάσουμε λεφτά για να σπουδάσουμε τα παιδιά μας, φροντιστήρια και λοιπά, το χαμηλότερο εισοδηματικά κομμάτι της κοινωνίας, αδυνατεί να ανταπεξέλθει με αποτέλεσμα μετά από πολλές 10ετίες η παιδεία να σταματήσει να είναι ένα μέσο κοινωνικής κινητικότητας και άρα, χαμηλότερα νοικοκυριά, χαμηλότερα εισοδηματικά νοικοκυριά να μην μπορούν να σπουδάσουν τα παιδιά τους.

Άρα λοιπόν η υποχώρηση του κοινωνικού κράτους που είδαμε διαπιστωμένα τα τελευταία πέντε χρόνια, δρα σωρευτικά και με όλα τα υπόλοιπα που αναφέρθηκαν πριν.

Το άλλο που ήθελα να πω, να προσθέσω είναι το εξής. Πάλι τα τελευταία χρόνιά ειδικά με πολύ μεγάλη ένταση είδαμε πολλές μελέτες το έχουν κάνει αυτό και το ΕΝΑ και άλλες, είδαμε μία πολύ μεγάλη μετατόπιση της εργασίας των εισοδημάτων από εργασία σε σχέση με τα εισοδήματα από κέρδη, από κεφάλαιο και από περιουσία.

Δηλαδή το ποσοστό του μεριδίου του ΑΕΠ που αντιστοιχεί  στην εργασία, πέφτει σε σχέση με το ποσοστό του ΑΕΠ του μεριδίου που αντιστοιχεί στα κέρδη, στα έσοδα από κεφάλαιο και από περιουσία.

Μεγάλα θύματα εδώ και της φορολογίας είναι οι μισθωτοί, άρα και εδώ έχουμε μία διάσταση όπου, ένα νέο αν θέλετε μία νέα διάσταση ανάποδης αναδιανομής σε βάρος των μισθωτών και υπέρ ελεύθερων επαγγελματιών, μεγάλων επιχειρήσεων και κερδών από μερίσματα και άλλα έσοδα.

Άρα αυτά όλα μαζί αν τα λάβει κανείς υπόψιν, στην ουσία αν θέλετε μπορώ να το πω, να το κάνω σχηματικά έτσι για να το καταλάβουμε, το μεσαίο κομμάτι εισοδηματικά της κοινωνίας περισσότερο πιστεύει ότι θα χάσει παρά θα κερδίσει στο μέλλον, ενώ το χαμηλότερο ένα τέταρτο; ένα τρίτο εισοδηματικά νομίζω ότι ζει σε συνθήκες, το δείχνουν όλες οι έρευνες και ποιοτικές και ποσοτικές, ακραίας ανασφάλειας πλέον, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό και για την πολιτική του αντίδραση και για την συνοχή της κοινωνίας και εντάξει, μπορεί να μιλάμε πάρα πολύ ώρα για το τι επιπτώσεις έχει αυτό.

Κα ΤΣΑΜΟΥΡΗ:

Κύριε Κορκολή με βάση τα όσα είπαμε, τα θέματα στην στέγαση αλλά και στην ενέργεια ποια προβλήματα προκύπτουν στην αγορά; στη χώρα μας; Και πείτε μας που κάνουμε λάθος ή είμαστε περισσότερο εκτεθειμένοι στη διεθνή συγκυρία λόγω και μεγέθους και γεωγραφικής θέσης βέβαια.

Κος ΚΟΡΚΟΛΗΣ: 

Μια πρώτη παρατήρηση σε αυτό, θα ήτανε ότι γενικά στην Ελλάδα, οι αγορές επειδή είναι ρηχές, επειδή δεν είμαστε μεγάλη χώρα, επειδή συγκεντρώνεται σε λίγους, δεν συμβαίνει αυτό μόνο στην ενέργεια, συμβαίνει στους περισσότερους τομείς με την εξαίρεση της κατοικίας που και αυτή σιγά σιγά αρχίζει να αλλάζει, άρα έχουμε ρηχές αγορές που τείνουν προς ολιγοπωλιακές πρακτικές.  Αυτό είναι μία παρατήρηση που πρέπει να την έχουμε υπόψη.

Μία 2η παρατήρηση είναι ότι το κράτος είναι αδύναμο να ελέγξει αποτελεσματικά αυτές τις ολιγοπωλιακές πρακτικές, δηλαδή δεν έχει τα εφόδια ή δεν δίνεται προσοχή από την κυβέρνηση στο κράτος να βελτιώσει την ικανότητα να το κάνει, που δεν είναι εύκολο αντικειμενικά αλλά πρέπει να μπορεί να την βελτιώσει αυτή την ικανότητα.

Η 3η παρατήρηση είναι ότι έχουμε ελλείμματα σε σχέση με δομές ή κουλτούρα παραγωγής συλλογικών υποκειμένων σε σχέση με το εξωτερικό. Δηλαδή έχουμε ας πούμε τα συλλογικά μας υποκείμενα όπως είναι οι συνεταιρισμοί, οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί, οι συνεταιρισμοί καταναλωτών, οι ενώσεις καταναλωτών και τα λοιπά. Δεν υπάρχουν στεγαστικοί συνεταιρισμοί που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο, αλλά έχουμε πρόβλημα από θεσμούς οι οποίοι θα λειτουργούσαν ως αντίβαρο σε αυτές τις τάσεις.

Αδύναμο κράτος. Αδύναμους λοιπούς θεσμούς. Ολιγοπωλιακές αγορές, αυτό το πράγμα είναι κατόρθωμά μας να το πω έτσι απλά.

Προφανώς οι εξωγενείς παράγοντες παίζουν ρόλο, προφανώς λοιπόν η συγκυρία, η Ουκρανία, όλα αυτά που μας εξήγησε η κα Οικονομοπούλου επιδρούν αλλά νομίζω ότι στην Ελλάδα είναι πλέον και από μελέτες και από την αίσθηση που έχει ο καθένας είναι κοινό πλέον μυστικό, ότι όλα αυτά χρησιμοποιούνται ως αφορμή για να έρθουν να βάλουμε καπέλο στον εξωγενή παράγοντα, να το πω έτσι απλά.

Αυτό που επίσης δεν συνειδητοποιείτε είναι ότι ακριβώς όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγική του ομιλία ο κος Χουλιαράκης, το κρίσιμο σημείο εδώ είναι και το παραγωγικό μοντέλο.  Η κατοικία το δείχνει. Αν δηλαδή εμείς επενδύουμε την ανάπτυξη της χώρας στην αξία της γης και των ακινήτων, στη συνεχή υπεραξία, τότε προφανώς έχουμε παρενέργειες οι οποίες ας πούμε έχουνε επίπτωση στην στεγαστική αγορά και στις τιμές των ακινήτων και των ενοικίων.

Άρα δηλαδή και εδώ είναι νομίζω ένα κρίσιμο σημείο, πρέπει και αυτά τα χαρακτηριστικά που είπατε της ελληνικής προσφοράς ας το πούμε έτσι και το γεγονός ότι δεν ισορροπούμε παραγωγικά πάρα έχουμε ένα στρεβλό μοντέλο το οποίο κατά την άποψή πολλών και ημών στο ΕΝΑ είναι αυτό που ουσιαστικά οδήγησε και στη χρεοκοπία της χώρας, την ντε φάκτο χρεοκοπία το προηγούμενο διάστημα, αφού αυτό δεν αλλάζει, πρέπει να πούμε στους Έλληνες ότι αυτό θα φέρει νέες κακές συνθήκες και ίσως ένας προπομπός αυτών των συνθηκών είναι η ακρίβεια που βλέπουμε σε πάρα πολλούς τομείς.

Αυτό θα ήτανε το σχόλιό μου λοιπόν σε σχέση με το τι κάνουμε λάθος. Πρέπει ουσιαστικά να αλλάξουμε δομές και νοοτροπίες και την οικονομική λειτουργία του παραγωγικού μας μοντέλου.

Κος ΑΝΤΖΟΛΕΤΟΣ:

Κύριε Κορκολή για να κλείσουμε, ποια δέσμη μέτρων πιστεύετε πως πρέπει να προτάξουμε για την πάταξη της ακρίβειας τόσο στη στέγαση όσο και στην ενέργεια.

Κος ΚΟΡΚΟΛΗΣ:

Το πάνελ νομίζω τα έχει πει όλα και εγώ θα προσπαθήσω κυρίως να τα κωδικοποιήσω και ξεκινάω από την καλύτερη πάσα που μου έδωσε ο κος Μαλούτας. Στέγη. Με βάση νούμερα που έχουμε δει με τον κύριο Μητράκο από την Τράπεζα της Ελλάδος, σήμερα στην Ελλάδα περίπου 280.000 κατοικίες λείπουν. Η προσφορά δηλαδή σε σχέση με την ζήτηση αφορά περίπου 280.000 ακίνητα, κατοικίες.

Άρα σε πρώτο επίπεδο πρέπει κανείς να λύσει ή να προσπαθήσει να προσεγγίσει αυτό το ζήτημα, προσφέροντας κατοικίες.  Μέτρα λοιπόν που στην ουσία ρίχνουν λάδι στη φωτιά αυξάνοντας όπως ας πούμε επιδότηση των στεγαστικών δανείων, δεν συνεισφέρουν σε αυτό το πρόβλημα.

Άρα για να πω μερικά νούμερα και για να κλείσω λίγο και με αυτά που είπε η κα Καραγιάννη.

Πρώτον, αναγνωρίζουμε το δικαίωμα στην προσιτή στέγη επιτέλους ως χώρα.

Δεύτερον, συστήνουμε φορέας δημόσιας πολιτικής, στο δημόσιο δηλαδή, για την στεγαστική πολιτική. Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή αυτός ο φορέας.

Τρίτον, φτιάχνουμε ένα θεσμικό πλαίσιο όπως έχουν όλες οι χώρες της Ευρώπης, στην κυριολεξία όλες οι χώρες της Ευρώπης, που θεσπίζουν από τον τρόπο που θα δημιουργείται η κοινωνική κατοικία, από τα κριτήρια με τα οποία θα δίνεται, τα άλλα υποκείμενα όπως είπα πριν τους συνεταιρισμούς ή τοπική αυτοδιοίκηση και πως θα τα διαχειρίζονται, όλα αυτά, χρειαζόμαστε αυτό που είπαμε νόμο πλαίσιο.

Και στο βραχύ επίπεδο πρέπει να αρχίσουμε να χτίζουμε εντός και εκτός εισαγωγικών κοινωνική κατοικία.

Στην πραγματικότητα, αν δείτε κάποια νούμερα, βέβαια μας λείπει και αυτό είναι απορία πως δεν υπάρχει μία μελέτη που το δημόσιο θα έπρεπε ένα έχει κάνει για να εντοπίσει που και πως λείπουν αυτά τα ακίνητα και που και πως υπάρχει προσφορά άλλων ακινήτων.

Να πω χαρακτηριστικά ότι έχουμε αυτή τη στιγμή μάλλον γύρω στις 750.000 ακίνητα που δεν είναι στην αγορά, κάποια περίπου τα μισά απ’ αυτά έχουν κάποια σχέση με το δημόσιο. Θα μου πείτε είναι όλα αξιοποιήσιμα αύριο; Όχι αλλά και μικρό μέρος αυτών και το 1/5 και το 1/4 να μπορούν εν ευθέτω χρόνο να διευθετηθούν είναι ένα μεγάλο απόθεμα.

Έχουμε τους μικροϊδιοκτήτες που δεν μπορούν να ανακαινίσουν τα διαμερίσματά τους. Επίσης πολύ μεγάλο απόθεμα. Και θα πω και κάτι άλλο για να συμπληρώσω αυτό που είπε ο κος Μαλούτας. Δεν είναι μόνο ότι οι άνθρωποι αυτοί θα χάσουν αν δεν τα ανακαινίσουν χάνουν την εμπορική αξία τους, θα πληρώνουν και φόρους με βάση το νέο σύστημα εκπομπών, διαπραγματεύσεις των ρύπων το ATS2 διότι μπαίνει το ATS2 και στα διαμερίσματα. Δηλαδή θα πληρώνουν φόρο επειδή θα καίνε περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα να το πω έτσι απλά. Επειδή θα είναι ενεργειακά αρκετά πράσινα με βάση αυτά που λέει η οδηγία.

Άρα οι μικροϊδιοκτήτες είναι επίσης στοιχείο για να δημιουργήσουμε απόθεμα, και ένας άλλος ευαίσθητος τομέας είναι ότι υπάρχουν πάρα πολλές χιλιάδες ακίνητα, δεσμευμένα στα funds στα κόκκινα δάνεια και 25.000 ακίνητα που είναι αυτή τη στιγμή ιδιοκτησία των τραπεζών, κατοικίες ως επί το πλείστον, δεν έχουν να κάνουν με κόκκινα δάνεια, εξακολουθούν να είναι στην ιδιοκτησία των τραπεζών και τα οποία οι τράπεζες δεν διαθέτουν στην αγορά διότι τους βοηθούν στον ισοσκελισμό των περιουσιακών τους στοιχείων.  Άρα παίρνουν αξία αυτά και άρα τα κρατάνε.

Άρα λοιπόν από όλο αυτό το πράγμα, με κάποια ιεράρχηση προφανώς μπορούμε να δημιουργήσουμε απόθεμα κοινωνικής κατοικίας στο πλαίσιο του νόμου που είπα.

Και το κόστος για να φτιάξουμε αυτή την κοινωνική κατοικία είναι πολύ μικρό επειδή ακριβώς υπάρχει σε πολύ μεγάλο βαθμό έτοιμο και μπορεί να χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκούς πόρους.

Άρα δεν χρειάζεται να μοιράζουμε σώνει και καλά επιδόματα εφ’ όρου ζωής, χρειάζεται να ξοδέψουμε κάποια από τα χρήματα των ευρωπαϊκών πόρων και είναι κρίμα που το Ταμείο Ανάκαμψης στην ουσία σπαταλιέται χωρίς να μπορεί να συνεισφέρει σε αυτό τον τομέα, και κλείνει σε 1,5 χρόνο αν και πολύ δύσκολο να γίνει αυτή τη στιγμή.

Και νομίζω ένα μοντέλο άλλης πολιτικής σε σχέση με την στέγη θα ήτανε αυτό.

Τώρα σε σχέση με την ενέργεια, σε 2 λεπτά ούτε 3 για την ενέργεια, να πω ότι αυτό που είπα πριν για τους μισθούς και τα κέρδη, προφανώς δεν μπορεί να λείπει από τη συζήτηση, δηλαδή δεν μπορεί να συζητάμε για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, χωρίς να μιλήσουμε σε μία αναδιανομή κανονική αυτή τη φορά, υπέρ των μισθών.

Άρα πρέπει την συζήτηση να την τονώσουμε. Βέβαια, επειδή αυτό είναι ίσως αντικείμενο άλλου πάνελ πώς μπορεί να γίνει με την φορολογία και τα λοιπά, είναι μία ολόκληρη συζήτηση, εγώ θα μείνω λίγο στην ενέργεια σε αυτά που μπορεί να κάνει η όποια ελληνική κυβέρνηση χωρίς να απαιτείται αλλαγή του πλαισίου στις Βρυξέλες και χωρίς να μπούμε στη δημοσιονομική κουβέντα.

Άρα μιλάω για μέτρα τα οποία είναι δομικά, θεσμικά και τα οποία μπορούν να γίνουν σύντομα.

Το ένα, το πρώτο μέτρο έχει να κάνει με αυτό που είπε η κα Οικονομοπούλου, να βγάλουμε από το χρηματιστήριο ενέργειας περίπου το 50% της ενέργειας, δεν το λέω μόνο εγώ, δεν το λέμε μόνο στο ΕΝΑ, το λέει ο κος Κάπρος από τους πιο ειδικούς στον τομέα και άλλοι, ο κος Χατζηαργυρίου, να βγάλουμε λοιπόν αυτό το 50% από το χρηματιστήριο ενέργειας και να το περάσουμε στα διμερή συμβόλαια contacts for difference είναι αυτά τα συμβόλαια τα οποία περισσότερο κάνουμε.

Αυτά δεν έχουν μόνο την ικανότητα να αποσυνδέουν την τιμή από το ακριβό φυσικό αέριο των ΑΠΕ αλλά προσφέρουν και ασφάλεια στους επενδυτές των ΑΠΕ ότι τα αέριά τους θα βγουν. Είναι αυτό που υπονοεί ίσως η κυρία Φον Ντερ Λάϊεν στην επιστολή της.

Το 2ο που δεν ακούστηκε αλλά παίζει πολύ μεγάλο ρόλο, πρέπει επιτέλους έναν από αυτούς  τους περίφημους 4, 5 καθετοποιημένους παίκτες της αγοράς, που είναι η ΔΕΗ, να τον αξιοποιήσουμε σε όφελος περισσότερο προσιτών τιμών.

Το δημόσιο αυτή τη στιγμή έχει το 33% της ΔΕΗ, καλύτερα φαίνεται να έχει το 51%, ιδιωτικοποιήθηκε πρόσφατα από την κυβέρνηση, έχει ωστόσο το 33 που είναι καταστατική μειοψηφία άρα έστω και πιο δύσκολα μπορεί η ΔΕΗ να πιέσει για μια άλλη πολιτική που τουλάχιστον θα είναι μέρος της ολιγοπωλιακής συνθήκης, θα μπορέσει λίγο να σπρώξει και το επίπεδο της λιανικής και στο επίπεδο της χονδρικής, προς τα κάτω τα πράγματα.

Προφανώς δεν μιλάμε για μία ζημιογόνα ΔΕΗ αλλά δεν μπορούμε να κοιτάμε μόνο την περίπτωση της ακραίας ζημιογόνας ΔΕΗ ή την ακραία περίπτωση των  υπερκερδών της ΔΕΗ, μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα λογικό σχήμα που θα είναι προς όφελος των καταναλωτών.

Και το 3ο και πολύ σημαντικό στοιχείο που το είπε πριν η κα Οικονομοπούλου είναι το άνοιγμα της παραγωγής στις ενεργειακές κοινότητες, τις ενώσεις καταναλωτών ώστε οι ίδιοι να παράγουν το ρεύμα που καταναλώνουν, είναι μία πρακτική που την θέλει η ΕΕ και απαιτεί και αυτή όχι επιδότηση αλλά βοήθεια μείωσης της γραφειοκρατίας, χώρο στο δίκτυο, προτεραιότητα σε αυτό τον τομέα και ελάχιστο κόστος επένδυσης να βοηθηθούν δηλαδή οι ενεργειακές κοινότητες να επενδύσουν να κάνουν τα έργα τους. Ευχαριστώ.