Σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο που σηματοδοτείται από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη Γάζα, τον φόβο για γενικευμένη σύρραξη στη Μέση Ανατολή, τις περιφερειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, την προοπτική των δυτικών Βαλκανίων αλλά και το μέλλον της Ευρώπης σε συνάρτηση με την άνοδο της ακροδεξιάς και τον φόβο για τη διόγκωση ενός κύματος αντιπολιτικής, το Ινστιτούτο Αλέξη Τσίπρα και το Ίδρυμα Ζάεφ, συνδιοργάνωσαν στις 17 και 18 Ιουνίου 2024 στην Αθήνα την πρώτη Διεθνή Διάσκεψη για την Ειρήνη και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
Αφορμή για να συναντηθούν στην Αθήνα, με πρωτοβουλία των πρώην πρωθυπουργών Αλέξη Τσίπρα και Ζόραν Ζάεφ, κορυφαίοι πολιτικοί και πολιτειακοί παράγοντες, νυν και πρώην ανώτατοι αξιωματούχοι, ειδικοί επιστήμονες, δημοσιογράφοι και αναλυτές από κορυφαία think tanks, από την Ελλάδα, τα Βαλκάνια, την Ευρώπη και την Αμερική, ήταν η συμπλήρωση έξι χρόνων από την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Μια Συμφωνία, που όπως τονίστηκε από τους ομιλητές, αποτελεί πρότυπο επίλυσης διαφορών και παράδειγμα για το πώς οι πολιτικές ηγεσίες μπορούν να εργαστούν προς όφελος της ειρήνης και των λαών τους, όταν έχουν τη βούληση να αναλάβουν το πολιτικό κόστος.
Οι προσκεκλημένοι ομιλητές ανέλυσαν επισταμένα και πρότειναν λύσεις και διεξόδους για τα μεγάλα ζητήματα με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωποι οι πολίτες στην Ευρώπη, τα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Ζητήματα όπως η άνοδος των ακροδεξιών και εθνικιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη, οι προκλήσεις για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή σε Ευρώπη και Ελλάδα, η ενταξιακή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων και η σημασία της για το μέλλον της Ευρώπης.
Την 1η Διεθνή Διάσκεψη για την Ειρήνη και την Βιώσιμη Ανάπτυξη απασχόλησαν, επίσης, διεξοδικά τα νέα και άκρως δυστοπικά δεδομένα από τους πολέμους στην Ουκρανία, τη Γάζα και την γενικότερη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή καθώς και ο ρόλος των διεθνών οργανισμών στη διαχείριση κρίσεων και την εξασφάλιση της ειρήνης.
Ιδιαίτερα διαφωτιστικές ήταν οι εισηγήσεις για την κλιματική κρίση και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε σχέση με τις προκλήσεις στη δίκαιη μετάβαση προς την πράσινη ατζέντα.
Παράλληλα οι πρωταγωνιστές της Συμφωνίας των Πρεσπών «φώτισαν» τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της διαπραγμάτευσης, εξήγησαν γιατί αποτελεί μια Συμφωνία – μοντέλο ειδικά για μικρές χώρες και επεσήμαναν το γεγονός ότι πρόκειται για μια από τις ελάχιστες Συμφωνίες που επετεύχθη με τον κεντρικό ρόλο να έχουν οι διαπραγματευτές των δύο μερών και όχι άλλες δυνάμεις.
Τις διήμερες εργασίες της 1ης Διεθνούς Διάσκεψης για την Ειρήνη και την Βιώσιμη Ανάπτυξη που συνδιοργάνωσαν το Ινστιτούτο Αλέξη Τσίπρα και το Ίδρυμα Ζάεφ, παρακολούθησαν η πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο τέως ΠτΔ Προκόπης Παυλόπουλος, εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων, της δικαστικής εξουσίας, πανεπιστημιακοί, εκπρόσωποι φορέων και χιλιάδες πολίτες που παρακολούθησαν τις συζητήσεις των οκτώ θεματικών ενοτήτων δια ζώσης αλλά και μέσω live streaming.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1
«Πού πορεύεται η Ευρώπη (και η Ελλάδα); Προκλήσεις ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής»
Ο Paolo Gentiloni, επίτροπος Οικονομίας της Ε.Ε, ξεκίνησε την τοποθέτησή του χαρακτηρίζοντας τη Συμφωνία των Πρεσπών «Ιστορική» και «παράδειγμα ηγεσίας». Παράλληλα, αναφερόμενος στο κρίσιμο σημείο στο οποίο βρίσκεται σήμερα η Ευρώπη σε σχέση με τη διεύρυνση και την Πράσινη Συμφωνία, ο επίτροπος Οικονομίας της Ε.Ε επεσήμανε ότι η Ευρώπη «και πάλι πρέπει να καταβάλει μία μεγάλη προσπάθεια, γιατί ο κόσμος έχει αλλάξει και δεν μπορούμε να είμαστε το μόνο χορτοφάγο σε ένα κόσμο σαρκοβόρων».
Ο Γιώργος Χουλιαράκης, οικονομικός σύμβουλος στην Τράπεζα της Ελλάδος, αναφέρθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα όσον αφορά στην οικονομία επισημαίνοντας ότι επιδίωξη πρέπει να είναι η πραγματική σύγκλιση τα επόμενα χρόνια στον μέσο ευρωπαϊκό όρο, σημειώνοντας ότι ένα τέτοιο φιλόδοξο σχέδιο οικονομικού σχηματισμού δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένο αν δεν συνοδεύεται από την μεγάλη σημαντική μείωση των ανισοτήτων και την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας.
Ο Νίκος Βέττας, γενικός δ/ντης του ΙΟΒΕ, αναφέρθηκε στην ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού υποδείγματος τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ε.Ε ενώ ειδικά για τη χώρα μας σημείωσε ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα περισσότερο απλό πλαίσιο κανόνων, οι οποίοι θα δίνουν βαθμούς ελευθερίας και θα ανταμείβονται αυτοί οι οποίοι παίζουν με τους κανόνες και όχι κόντρα στους κανόνες.
Η Φαίη Μακαντάση, διευθύντρια ερευνών της διαΝΕΟσις, έδωσε έμφαση στα στοιχεία έρευνας που έγινε στην Ελλάδα στις αρχές του 2024 και κατέδειξε ότι τα επικυρίαρχα συναισθήματα είναι αρνητικά καθώς κυριαρχεί η απογοήτευση, η ανασφάλεια και ο θυμός» ενώ υπερδιπλασιάστηκε το ποσοστό των πολιτών που απαντούν στις έρευνες ότι η νούμερο ένα απειλή για το μέλλον της Ελλάδας είναι η οικονομική της κατάσταση.
Η Ευγενία Φωτονιάτα, συντονίστρια κύκλου οικονομικής και κοινωνικής ανάλυσης, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, αναφέρθηκε στην κρίσιμη μεταβλητή για την ελληνική οικονομία που είναι το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σημειώνοντας πως δεν έχει διανεμηθεί με κοινωνική δικαιοσύνη και τείνει να αυξήσει τις ανισότητες.
Τη συζήτηση συντόνισε ο δικηγόρος – δημοσιογράφος Αντώνης Παπαγιαννίδης.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2
Την ζωτικής σημασίας αξία της διαπραγμάτευσης αλλά και την καίρια αρχή του διεθνούς δικαίου ότι οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται ανέδειξε κατά την εισήγησή της η Angelina Eichhorst, Γενική Διευθύντρια, Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), απαντώντας στο κεντρικό ερώτημα που τέθηκε και φέρνοντας ως παράδειγμα προς μίμηση τη Συμφωνία των Πρεσπών για την αντιμετώπιση κρίσεων και διαφωνιών. Παράλληλα αναφέρθηκε στο pacta sunt servanda σημειώνοντας ότι «σήμερα περισσότερο από ποτέ έχει αξία και σημασία».
Ο Jens Plötner, διπλωματικός σύμβουλος του Καγκελαρίου της Γερμανίας, αναφέρθηκε στον πόλεμο στην Ουκρανία αναφέροντας ότι τίποτε πια δεν είναι το ίδιο και σημείωσε ότι εάν η Ευρώπη θέλει να λειτουργήσει ως πόλος ή κέντρο βάρους, τότε χρειάζεται περισσότερη διπλωματία τύπου Πρεσπών, Συμφωνία την οποία χαρακτήρισε «ιστορικό επίτευγμα».
Ο Mustafa Aydın, πρόεδρος του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων Τουρκίας, αναφερόμενος στον ρόλο της χώρας του στη Ρωσίας-Ουκρανίας σημείωσε ότι προσπαθεί να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις και στις δύο πλευρές αναφέροντας ότι η Τουρκία έχει μεγάλη εμπειρία στο να βρίσκεται ανάμεσα σε τέτοιου είδους συγκρούσεις και εκτίμησε ότι θα υπάρξει λύση μέσα από διαπραγματεύσεις.
Ο Σωτήρης Ρούσσος, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων για τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, εξέφρασε την απαισιοδοξία του όσον αφορά στη διευθέτηση του Παλαιστινιακού αναφέροντας ότι δεδομένων των συνθηκών «κατ’ αρχήν προχωράμε προς την πραγματικότητα του ενός κράτους», σημειώνοντας ότι δυστυχώς αυτό σημαίνει «μία οδό προς το Απαρτχάιντ, Μπαντουστάν, τύπου Μπαντουστάν δηλαδή, θύλακες, ένα παλαιστινιακό αρχιπέλαγος στην παλαιστινιακή θάλασσα και θα υπάρχουν, θα περιοριστούν τα δικαιώματα και οι δυνατότητες των πολιτών».
Ο Βarak Ravid, δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής του CNN, σημείωσε ότι το Ισραήλ διαθέτει αυτή τη στιγμή την πιο ακραία και ριζοσπαστική δεξιά κυβέρνηση στην ιστορία της χώρας και εξέφρασε την εκτίμηση ότι αυτό που εξυπηρετεί αυτός ο πόλεμος είναι η πολιτική επιβίωση αυτού του συνασπισμού καταλήγοντας πως «αν τα βάλουμε όλα αυτά μαζί το μέλλον φαίνεται πάρα, πάρα πολύ ζοφερό».
Τη συζήτηση συντόνισε ο καθηγητής και διευθυντής του ACG Institute of Global Affairs του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, Κωνσταντίνος Φίλης.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3
Ο Matthew Nimetz, ειδικός διαμεσολαβητής του ΟΗΕ για το ονοματολογικό, εξήρε τη διαδικασία που ακολουθήθηκε για την επίτευξη της Συμφωνίας των Πρεσπών, χαρακτηρίζοντάς την σημαντική και αυτό γιατί όπως επεσήμανε «είναι από τις λίγες συμφωνίες που ήταν διμερώς διαπραγματευθείσα από τα δύο μέρη και ναι, υπήρξε ένας διαμεσολαβητής, αλλά ο διαμεσολαβητής δεν είχε καμία ισχύ. Καμία εξουσία».
Παράλληλα την χαρακτήρισε ως καλό μοντέλο, ως καλό παράδειγμα ειδικά για μικρές χώρες – και ιδιαίτερα για την περιοχή – προκειμένου να επιτευχθούν διμερείς συμφωνίες.
Ο Nikola Dimitrov, πρόεδρος του Balkan Center for Constructive Policies-Solution και αναπληρωτής Πρωθυπουργός για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις της Βόρειας Μακεδονίας την περίοδο 2017-2020, αναφερόμενος στη Συμφωνία των Πρεσπών χαρακτήρισε ως βασικά στοιχεία που πρέπει να έχει μια διαπραγμάτευση την οικοδόμηση εμπιστοσύνης αλλά και την πρόθεση το κάθε μέρος να μπει στη θέση του άλλου. Παράλληλα υπογράμμισε ότι κεφαλαιώδες είναι «να δεχθείς ότι βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον θα πρέπει να δαπανήσεις πολιτικό κεφάλαιο».
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς αναφερόμενος στα στοιχεία που πρέπει να έχει μια διαπραγμάτευση για την επίλυση δύσκολων προβλημάτων σημείωσε δύο παραμέτρους και συγκεκριμένα την εμπιστοσύνη και την άμεση διαπραγμάτευση από τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Σχολιάζοντας το τι έχει συμβεί τα τελευταία πέντε χρόνια ο πρώην υπουργός Εξωτερικών επεσήμανε ότι η Συμφωνία των Πρεσπών «δεν συνάντησε επάρκεια υπεράσπισης όλα αυτά τα χρόνια» και κυρίως ότι χάθηκε «η θετική ατζέντα των Πρεσπών. Οι Πρέσπες δεν ήρθαν μόνο να λύσουν ένα πρόβλημα που ερχόταν από μακριά, οι Πρέσπες ήρθαν να φτιάξουν ένα δρόμο για το μέλλον των σχέσεων σε όλη την περιοχή». Ο κ. Κοτζιάς επέρριψε ευθύνες στην κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας σημειώνοντας ότι δεν αξιοποίησε αυτή τη θετική ατζέντα ενώ άφησε κενό γράμμα τις προβλέψεις για τη συγκρότηση των Επιτροπών που προβλέπονται από τη Συμφωνία και θα επέλυαν συγκεκριμένα ζητήματα.
Τη συζήτηση συντόνισε η καθηγήτρια συγκριτικής πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Μαριλένα Κοππά.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ο πρωθυπουργός της Σερβίας, Milos Vucevic, συνέδεσε τις προοπτικές ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση των δυτικών Βαλκανίων με το μέλλον της Ευρώπης και επεσήμανε ότι οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις, οι οποίες, όμως, θα πρέπει να υποστηριχθούν με συγκεκριμένα μέτρα από τις Βρυξέλλες. Παράλληλα ανέφερε ότι η Σερβία έχει εθνικό συμφέρον να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Ως θετικό παράδειγμα για την περιοχή των δυτικών Βαλκανίων χαρακτήρισε τη Συμφωνία των Πρεσπών ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, επισημαίνοντας παράλληλα ότι δεν επιβραβεύτηκε και το γεγονός αυτό δημιούργησε ένα πάρα πολύ αρνητικό κλίμα σε όλα τα δυτικά Βαλκάνια.
Ο Γιώργος Παπανδρέου επέρριψε ευθύνες στην Ευρώπη που δεν έχει προχωρήσει στο θέμα της διεύρυνσης σημειώνοντας, όμως, παράλληλα ότι οι λαοί των δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους.
Ο Vlado Bučkovski, πρώην πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας την περίοδο 2004 – 2006, χαρακτήρισε ιστορικής σημασίας βήμα προόδου τη Συμφωνία των Πρεσπών σημειώνοντας ότι όλες οι χώρες πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βόρειας Μακεδονίας και της Ελλάδας. Παράλληλα υπογράμμισε ότι η Βόρεια Μακεδονία θα πρέπει να γίνει κομμάτι της Ε.Ε το ταχύτερο δυνατό.
Ο Ilgi Hasani, υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και Εξωτερικών της Αλβανίας, ανέφερε ότι δεν υπάρχει κανείς εντός της χώρας του που να διαφωνεί με την προοπτική ένταξής της στην Ε.Ε χαρακτηρίζοντας, μάλιστα, το θέμα «ιερό».
Ο Miroslav Lajcak, Ειδικός Απεσταλμένος Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Δυτικά Βαλκάνια, εξέφρασε την αισιοδοξία του αναφέροντας ότι στο θέμα της ένταξης «ευτυχώς είμαστε σε νέα εποχή, υπάρχει μία νέα ώθηση σαφώς», σημειώνοντας παράλληλα ότι «ο δρόμος δεν θα είναι ρόδινος» καθώς υπάρχουν θέματα όπως η εξασφάλιση των ευρωπαϊκών αξιών που θα πρέπει να γίνουν σεβαστές, η ικανότητα λήψης αποφάσεων με τη συμμετοχή πάνω από 30 κρατών μελών, η εξασφάλιση προϋπολογισμού για την κάλυψη όλων των δαπανών και η αντιμετώπιση των διμερών σχέσεων.
Τη συζήτηση συντόνισε η αρχισυντάκτρια της αγγλικής έκδοσης της εφημερίδας «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» και ανταποκρίτρια Ανατολικής Μεσογείου του Politico Europe Νεκταρία Σταμούλη.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναφέρθηκε στα κεντρικά ζητήματα που θα πρέπει ΕΕ να αντιμετωπίσει την επόμενη πενταετία και συγκεκριμένα την κοινή άμυνα, την ασφάλεια, την αυτονομία και ανθεκτικότητα της Ευρώπης, την απεξάρτησή της από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, την ικανότητά της να μην χάσει την παγκόσμια μάχη για το clean tech, τις καθαρές τεχνολογίες, τα μικροτσίπ, την τεχνητή νοημοσύνη. Παράλληλα σημείωσε ότι η Ευρώπη δεν θα παραιτηθεί ποτέ από την δέσμευσή της για ένα κόσμο που θα βασίζεται στην πολυμέρεια αλλά με κανόνες.
O πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης Θόδωρος Ρουσσόπουλος στάθηκε στις δράσεις και τις πρωτοβουλίες του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα μείζονα ζητήματα που αντιμετωπίζει η εποχή μας και η περιοχή μας, όπως η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, το Αζερμπαϊτζάν, το Κόσοβο. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο θέμα της Κύπρου καθώς και στους πυλώνες του Συμβουλίου που αποτελούν την καρδιά της δημοκρατίας.
Ο Bassim Khoury, πρώην Υπουργός Οικονομίας της Παλαιστίνης, υπογράμμισε ότι στρατηγική της Παλαιστίνης είναι να έχει πίστη στο διεθνές δίκαιο και σε μια διεθνή τάξη που θα στηρίζεται σε κανόνες και σχολίασε την απόφαση των 4 ευρωπαϊκών χωρών να αναγνωρίσουν το κράτος της Παλαιστίνης εκφράζοντας την ευχή η Ελλάδα να ακολουθήσει το παράδειγμά τους και μια κατεπείγουσα έκκληση για δράση ώστε να σωθούν οι άμαχοι της Παλαιστίνης των οποίων ο χρόνος τελειώνει.
Παράλληλα ανέφερε ότι η σύγκρουση στην περιοχή δεν ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου καθώς οι Παλαιστίνιοι είναι θύματα σχεδόν επί 100 χρόνια. Παράλληλα επεσήμανε ότι το Ισραήλ δεν δέχεται να συμμορφωθεί με τι δύο αποφάσεις του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την εισβολή στη Γάζα όπως κάνει και για τα αναρίθμητα ψηφίσματα του ΟΗΕ τα τελευταία χρόνια. Σημείωσε ακόμα ότι υπάρχουν επιθέσεις κατά των οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών, κυρίως κατά της UNRA που είναι ο μοναδικός οργανισμός που έχει προσφέρει βοήθεια απαραίτητη για τη ζωή στην Παλαιστίνη.
Ο Μενέλαος Μενελάου, Ελληνοκύπριος διαπραγματευτής για το Κυπριακό, σημείωσε την αβεβαιότητα, την αστάθεια και τις ιδιαιτερότητες της εποχής εξηγώντας πως πρέπει να είμαστε διαρκώς σε εγρήγορση, διατηρώντας την προσοχή μας στραμμένη στη μεγάλη εικόνα, στο Διεθνές Δίκαιο και τη διεθνή τάξη. Ανέλυσε την πορεία της Κύπρου τα τελευταία χρόνια με την δημιουργία τριμερών συνεργασιών και τη σύναψη σημαντικών συμφωνιών καθώς και την πρωτοβουλία της για την ανάπτυξη χερσαίων οδών ανθρωπιστικής βοήθειας προς την Παλαιστίνη.
Ο Humberto Costa , αντιπρόεδρος του Εργατικού Κόμματος και πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της Ομοσπονδιακής Γερουσίας της Βραζιλίας, μίλησε για τη σταθερότητα που απέκτησε η Βραζιλία υπό την προεδρία Λούλα και την ανασύσταση των δεσμών της με τη διεθνή κοινότητα. Όπως είπε στόχος της χώρας είναι να παίξει σημαντικό ρόλο στις συζητήσεις που γίνονται για την αντιμετώπιση των κρίσιμων ζητημάτων της εποχής, όπως η κλιματική αλλαγή. Παράλληλα επεσήμανε την καθυστέρηση των διεθνών οργανισμών να παρέχουν ταχεία και επαρκή ανταπόκριση στις τεράστιες προκλήσεις του σημερινού κόσμου που θέτει τις δημοκρατίες σε όλο τον πλανήτη σε κίνδυνο.
Η Ilina Mangova, country director του International Republican Institute, αναφέρθηκε στη δράση του ΜΚΟ και τον προληπτικό ρόλο που καλείται να παίξει με στόχο την ενίσχυση της δημοκρατίας. Επίσης, υπογράμμισε πως η ιδέα της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης είναι σε υψηλά επίπεδα στις χώρες των Βαλκανίων όμως όσο καθυστερεί η διαδικασία οι πολίτες χάνουν την ελπίδα τους, μολονότι επιθυμούν να ενταχθούν στην ΕΕ.
Τη συζήτηση που συντόνισε η δημοσιογράφος Κάκη Μπαλή.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6
Ο Χάρης Δούκας, δήμαρχος Αθηναίων, σημείωσε ότι η πράσινη αυτή μετάβαση δεν έχει πετύχει και δεν έχει πετύχει διότι δεν έχει καταφέρει να είναι συμπεριληπτική, καθώς δίνεται συνέχεια η αίσθηση ότι αφορά λίγες πολύ μεγάλες εταιρίες και κάποιους προνομιούχους και όχι συνολικά την κοινωνία και τους πολίτες.
Ο πρώην Υπουργός Περιβάλλοντος και Υδάτων της Βουλγαρίας και ερευνητής του European Climate Foundation Julian Popov υπογράμμισε πως τα οικονομικά της ενέργειας έχουν αλλάξει και πως η άρνηση της ουδετερότητας είναι εξόχως σοβαρή.
Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία Maroš Šefčovič στο βιντεομήνυμά του ανέδειξε τη σημασία της Συμφωνίας των Πρεσπών σαν εξαιρετικό παράδειγμα εκείνων που μπορεί να επιτύχει μια τέτοια συνεργασία και την ανάγκη να προχωρήσει η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας.
O δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Ekrem İmamoğlu στην παρέμβασή του μέσω βιντεομηνύματος στάθηκε στην ανάγκη οι πόλεις να γίνουν πιο πράσινες για να έχουν ένα βιώσιμο μέλλον χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την Κωνσταντινούπολη και αναδεικνύοντας δράσεις και πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει για να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων της. Παράλληλα, σημείωσε ότι οι πόλεις δεν επωμίζονται το ίδιο βάρος στην καταπολέμηση των κλιματικών προκλήσεων λόγων άνισων πόρων και επιπέδων ευπάθειας.
O σύμβουλος του ειδικού προεδρικού απεσταλμένου για το κλίμα John Kerry, David Livingston, έκανε εκτενή αναφορά στη σημασία της κλιματικής διπλωματίας σε συνδυασμό με τις ευκαιρίες που δεν έχουμε ακόμη εκμεταλλευτεί ως κοινωνίες αλλά και τις τεράστιες ανάγκες για πόσιμο, καθαρό νερό και την καθαρή ηλεκτρική ενέργεια. Την ίδια στιγμή σημείωσε ότι οφείλουμε να λειτουργήσουμε προδραστικά για να αντιμετωπίσουμε και τις κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις αλλά και τις ευκαιρίες που γεννά η μετάβαση.
Η ιδρύτρια του Vienna Solutions και πρώην αντιδήμαρχος της Βιέννης, Μαρία Βασιλάκου, μίλησε για τις δράσεις της Βιέννης που την κατέστησαν πρώτη πόλη για την ποιότητας ζωής της τα τελευταία 14 χρόνια, όπως το πρόγραμμα κοινωνικής στέγης, η συμμετοχή των πολιτών, η δημιουργία χώρων πρασίνου και τα έργα ανθεκτικότητας.
Ο Μανώλης Πλειώνης, διευθυντής και πρόεδρος ΔΣ του Εθνικού Αστεροσκοπίου ανέφερε πως βιώνουμε μια τεράστια αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας γεγονός που εντείνει το φαινόμενο της κλιματικής μετανάστευσης αλλά και τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών που μας πλήττουν. Ταυτόχρονα, ο πολυπαραγοντισμός της κλιματικής κρίσης γεννά την ανάγκη συνεργιών και συνεργασιών για την αντιμετώπισή του.
O Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ενεργειακών Πόρων Geoffrey Pyatt αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Μπάιντεν για την επίτευξη μιας δίκαιης και ασφαλούς ενεργειακής μετάβασης και τη βελτίωση της απασχολησιμότητας. Αναγνώρισε, επίσης, πως αν θέλουμε να πετύχουμε τους στόχους για την κλιματική αλλαγή θα πρέπει να ασχοληθούμε με όλα τα ζητήματα παράλληλα και αποτελεσματικά αξιοποιώντας για παράδειγμα περισσότερο εναλλακτικές μορφές ενέργειας όπως η αιολική, η γεωθερμική, η ηλιακή ενέργεια που υπάρχουν σε αφθονία στα δυτικά Βαλκάνια. Την ίδια στιγμή, ο κ. Pyatt σχολίασε τα βήματα που έχει κάνει η Ευρώπη για την απαγκίστρωσή της από την ενέργεια της Ρωσίας και την ενεργειακή μετάβαση. Κλείνοντας αναφέρθηκε στη σημασία της Συμφωνίας των Πρεσπών για τη συζήτηση για τη διασύνδεση και τη συνεργασία καθώς και στη διασυνδεσιμότητα της Ελλάδας που στηρίζουν οι ΗΠΑ.
Τη συζήτηση συντόνισε ο διευθυντής του Cyprus Center, Peace Research Institute Oslo Χάρης Τζήμητρας.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 7
Ο Martin Schulz , πρόεδρος του Friedrich-Ebert Foundation και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σημείωσε πως η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν ιστορικό βήμα που δεν είχε προηγούμενο στην περιοχή, όμως η ΕΕ δεν τήρησε τις υποσχέσεις της. Σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση του κινδύνου της ακροδεξιάς στάθηκε στην ανάγκη κινητοποίησης της κοινωνίας των πολιτών, φέρνοντας σαν παράδειγμα την Πολωνία.
Ο ΓΓ της ΚΕ του ΑΚΕΛ, Στέφανος Στεφάνου, αναφέρθηκε στις δεξιές δυνάμεις που καταδικάζουν την ακροδεξιά όμως επιλέγουν να συνεργαστούν μαζί της και στην κατάσταση στην Ευρώπη με διακοινοβουλευτική συνεργασία δεξιάς και ακροδεξιάς. Παράλληλα, σημείωσε πως η ακροδεξιά τρέφεται από περιοχές που είναι υποβαθμισμένες και προβλήματα όπως η φτώχεια, η περιθωριοποίηση, η υποβάθμιση καθώς και από τα αισθήματα ανασφάλειας, φόβου, απογοήτευσης και θυμού. Όπως επεσήμανε ο κ. Στεφάνου, όσο εφαρμόζονται πολιτικές που διευρύνουμε τις ανισότητες, οι πολίτες απογοητεύονται και στρέφονται στην άκρα δεξιά ενώ έκανε αναφορά στην τάση της πολιτικής να γίνει μη πολιτική με YouTubers και TikTokers να κερδίζουν εκλογές.
Ο πρόεδρος του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, Walter Baier, αναφέρθηκε στο Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία υπογραμμίζοντας πως η εναλλακτική στην άκρα δεξιά με μια ισχυρή κοινωνική και οικονομική ατζέντα είναι το κλειδί αντιμετώπισης της ανόδου αυτής. Σαν πυξίδα για να πολεμήσουν οι προοδευτικές δυνάμεις την άκρα δεξιά έθεσε τρία σημεία: το ηθικό και δεοντολογικό ζήτημα, το κοινωνικό πλαίσιο και την ατζέντα ελπίδας.
H ευρωβουλευτής και μέλος των Πρασίνων/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία, Ska Keller, μίλησε για τη σημασία ύπαρξης κοινωνικών πολιτικών καθώς η φτώχεια ενθαρρύνει την ακροδεξιά, φέρνοντας ως παράδειγμα τη Γερμανία όπου η ακροδεξιά λαμβάνει υποστήριξη από πλούσιες περιοχές και ευκατάστατους ψηφοφόρους. Ταυτόχρονα, σχολίασε την ύπαρξη οργής και μίσους που θα κατευναστούν με κοινωνική πολιτική υπογραμμίζοντας, επίσης, την ανάγκη ανάπτυξης ενός θετικού οράματος.
O υπεύθυνος για τις διεθνείς υποθέσεις της σοσιαλδημοκρατικής συμμαχίας στο Ισλανδικό Κοινοβούλιο, Magnús Skjöld, αναφέρθηκε στον εθνικισμό των Σκανδιναβικών χωρών και την τάση των Σκανδιναβών να θεωρούν τις κοινωνίες τους καλύτερες από τις άλλες. Επεσήμανε παράλληλα τη σχέση των οικονομικών ανισοτήτων με την άνοδο της ακροδεξιάς και λαϊκίστικων κομμάτων ενώ υπογράμμισε το γεγονός πως ο κόσμος δεν θέλει κόμματα που αδιαφορούν ή υποτιμούν τους φόβους του.
H ΓΓ του Δημοκρατικού Κόμματος της Ιταλίας, Elly Schlein, στάθηκε στην κατάσταση που επικρατεί στην Ιταλία, στην προσπάθεια του κόμματός της να αυξήσει την αξιοπιστία του και τον αγώνα να αποφευχθούν περικοπές στην πρόνοια και το εθνικό σύστημα υγείας. Και η κ. Schlein στάθηκε στη σχέση φόβου και ανόδου της άκρας δεξιάς αλλά και στην αύξηση των ανισοτήτων.
H πρόεδρος της Académie Des Futurs Leaders, Alice Barbe, μοιράστηκε με το κοινό την κατάσταση που επικρατεί στη Γαλλία λίγο πριν τις εκλογές ενώ για την άνοδο της ακροδεξιάς ανέφερε πως δεν είναι μόνο πολιτικό ζήτημα αλλά κομμάτι της μεταπολιτικής Ευρώπης. Όπως είπε, στη Γαλλία οι ακροδεξιοί έχουν τους πόρους, έχουν Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, έχουν προβολή και χώρο ανάπτυξης των επιχειρημάτων τους.
Τη συζήτηση συντόνισε η διευθύντρια του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών Minda de Gunzburg (CES) του Harvard University Elaine Papoulias.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 8
«Το μέλλον της Ευρώπης»
Ο François Hollande, πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας, σημείωσε πως το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται και από το μέλλον της Γαλλίας με την άνοδο της ακροδεξιάς στην εξουσία να είναι πιθανό ενδεχόμενο εξέλιξη που θα μπλοκάρει τη διαδικασία του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού οδηγώντας την Ένωση σε Κλείνοντας αναρωτήθηκε αν η δημοκρατία στην Ευρώπη είναι αρκετά ανθεκτική για να αντισταθεί στα σοκ που έχει δεχτεί από τις συνεχείς κρίσεις και τις δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει.
O Stefan Löfven, πρώην Πρωθυπουργός της Σουηδίας, μίλησε για τις προκλήσεις της εποχής μας όπως η οικονομική ανισότητα, η κλιματική αλλαγή, η άνοδος του λαϊκισμού και των ακροδεξιών κομμάτων, και η αύξηση των ένοπλων συρράξεων στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο περιγράφοντας το καθήκον της Ευρώπης να οραματιστεί ένα μέλλον δίκαιο, ισότιμο, συμπεριληπτικό δημοκρατικό, ασφαλές και βιώσιμο. Ταυτόχρονα, έκανε λόγο για την ανάγκη μιας κοινωνικής, με οικονομική ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατικής και βιώσιμης Ευρώπης με το ευρωπαϊκό εγχείρημα να είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την ενδυνάμωση της διεθνούς τάξης και της παγκόσμιας πολυμέρειας.
Η Β΄Αναπληρωματική Πρωθυπουργός και Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Οικονομίας της Ισπανίας όπως και πρόεδρος του Sumar, Yolanda Diaz, στο βιντεομήνυμά της αναφέρθηκε στη σημασία της Συμφωνίας των Πρεσπών καθώς ανέδειξε πως πρέπει πάντοτε να προσπαθούμε για το κοινό καλό και στην ανάγκη η Ευρώπη στο μέλλον να είναι προοδευτική μέσα από μια ευρεία πολυμερή συμμαχία.
Η αρχηγός της Αριστερής Συμμαχίας της Φινλανδίας Li Andresson έκανε αναφορά στα εκλογικά αποτελέσματα στη Φινλανδία και την ανάγκη των ανθρώπων για ένα μήνυμα ελπίδας για το μέλλον όπως και για ρεαλιστικές πολιτικές εναλλακτικές στις κυνικές πολιτικές της ακροδεξιάς.
O πρώην Πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας, Zoran Zaef, στάθηκε στις απειλές που δέχεται η παγκόσμια ειρήνη σήμερα και την ευθύνη μας για την υπεράσπιση των ευρωπαϊκών αξιών και την συνεισφορά στο διάλογο, τη συνεργασία, τον συμβιβασμό και την κατανόηση των άλλων. Επεσήμανε πως η υποστήριξη της Ουκρανίας είναι ένας πόλεμος αξιών και η ήττα θα είναι η ήττα της ελευθερίας και της δημοκρατίας και πως οι δημοκρατικές κοινωνίες σήμερα αντιμετωπίζουν αυξανόμενες τάσεις εξτρεμιστικών δυνάμεων. Παράλληλα, αναγνώρισε ως στόχο της διάσκεψης να ενώσει και να συνεισφέρει στην οικοδόμηση γεφυρών και συμμαχιών μεταξύ των μετριοπαθών και μεταξύ των δημοκρατών. Στη συνέχεια ζήτησε από τους ηγέτες να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την επίλυση ζητημάτων και δήλωσε περήφανος για την επίτευξη της Συμφωνίας των Πρεσπών. Την ίδια στιγμή μίλησε για την απουσία αμυντικών μηχανισμών στα δυτικά Βαλκάνια που θα τα προστατεύσουν από την επιρροή εθνικιστικών δυνάμεων και την ανάγκη να γίνει σεβαστή η Συμφωνία με πράξεις.
Ο πρώην Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ξεκίνησε την καταληκτήρια ομιλία του στη Διεθνή Διάσκεψη για την Ειρήνη και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη με αναφορά στον αγώνα για επίτευξη της Συμφωνίας των Πρεσπών σε δύσκολες στιγμές, αψηφώντας το πολιτικό κόστος και στη σημασία της Διάσκεψης ως ένα πολιτικό γεγονός με το βλέμμα στο σήμερα και το αύριο. Στάθηκε στις σημαντικές προτάσεις που ακούστηκαν στη Διάσκεψη και την ανάγκη να ακολουθηθούν ενεργητικές πολιτικές από πλευράς της ΕΕ και να μην αφεθεί ο εθνικισμός να θεριέψει σε μια περιοχή όπως τα δυτικά Βαλκάνια. Ανέφερε τον κεντρικό ρόλο που έχει η ενεργή διμερής και πολυμερής διπλωματία στην επίλυση διαφορών και τον γεωστρατηγικό ρόλο της ΕΕ. Ταυτόχρονα έκανε αναφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και την Πράσινη Ατζέντα. Σημείωσε πως το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών αποτελεί καμπάνα κινδύνου με την αντιπολιτική και την ακροδεξιά να ενισχύονται και τις κατακερματισμένες προοδευτικές δυνάμεις να αποδυναμώνονται ενώ αναγνώρισε το φόβο ως σύμμαχο της συντήρησης και του ακροδεξιού λαϊκισμού.
Ο Αλέξης Τσίπρας επεσήμανε ότι οι προοδευτικές δυνάμεις πρέπει να κάνουν αισθητές τις ιδεολογικές, πολιτικές και αξιακές τους διαφορές από τη δεξιά, να θέσουν σε δεύτερη μοίρα τις υπαρκτές διαφορές τους και να συνεργαστούν δημιουργώντας μια ενιαία ομάδα. Σημείωσε πως χρειαζόμαστε μία προοδευτική δύναμη που θα ξυπνήσει μία ευρωπαϊκή ηγεσία που θα πρωταγωνιστεί στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και θα αγωνιστεί για τη βελτίωση των συνθηκών και την καταπολέμηση των προβλημάτων της Ευρώπης. Κλείνοντας, ανέφερε πως στην Ελλάδα πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες απέναντι στη σύγχρονη ζοφερή πραγματικότητα και την απαξίωση της πολιτικής, πρέπει να ενισχυθεί το κράτος δικαίου, η λογοδοσία, ο κοινοβουλευτικός έλεγχος και οι θεσμικές δικλείδες ασφαλείας ώστε να αποκατασταθεί η δημοκρατική ισορροπία. Επίσης, ζήτησε οι προοδευτικές δυνάμεις να μάθουν πρόσθεση και πολλαπλασιασμό και να αφήσουν την αφαίρεση και τη διαίρεση. Να βάλουν μπροστά το «εμείς» και να αφήσουν κατά μέρους το «εγώ», δίνοντας περισσότερο χώρο στο «μαζί».
Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Δώρα Αναγνωστοπούλου.